Dziś nieco ciekawostek z fizyki. Ostatnie laborki maturzystów (19 listopada) dotyczyły „refrakcji” i „kondensatora”. Dość powiedzieć , że w trakcie realizacji ćwiczeń panowała ogólna atmosfera „pracy i skupienia”! Ale najważniejsze, że po zajęciach pojawiły się uśmiechy zadowolenia i chęć kontynuowania !
Refrakcja – zmiana kierunku rozchodzenia się fali elektromagnetycznej lub akustycznej, załamanie fali związane ze zmianą jej prędkości, gdy przechodzi do innego ośrodka. Zmiana prędkości wiąże się ze zmianą długości fali, podczas gdy częstotliwość pozostaje stała.
Ciekawostka – nawet geniusze mogą się mylić !!! Otóż od XVII w. próbowano wyjaśnić załamanie za pomocą różnicy prędkości światła w różnych ośrodkach. Newton w ramach swojej korpuskularnej teorii światła wierzył, że w załamujących ośrodkach światło jest szybsze niż w powietrzu. Christiaan Huygens odwrotnie – uznawał impulsową teorię światła (tak jak Robert Hooke), i przyjmował mniejszą prędkość światła w gęstych ośrodkach. Jeszcze na początku XIX w. przyspieszanie światła przy załamaniu, były powszechnie uznawane (bo wzmacniane przez autorytet Newtona !). Dopiero doświadczenia Armanda Fizeau i bezpośrednie pomiary prędkości światła w wodzie udowodniły, że światło przy załamaniu spowalnia !!!
Zjawisko załamania pozwala na zbudowanie soczewek ogniskujących fale świetlne. A te są podstawowymi elementem wielu przyrządów optycznych, np. mikroskopów, teleskopów, projektorów. Zależność prędkości rozchodzenia się fal od ich częstotliwości umożliwia wykonanie pryzmatów, w których następuje rozszczepienie światła z utworzeniem barwnych widm (spektroskopia). Jeżeli substancja ma zmienny współczynnik załamania mogą powstawać zakłócenia kierunku rozchodzenia się fali i zniekształcenia odbieranych obrazów. Jednym z przykładów niejednorodnego ośrodka jest powietrze o zmieniającej się temperaturze. Nawet niewielkie fluktuacje gęstości powietrza w atmosferze mogą zakłócać obrazy teleskopów optycznych umieszczonych na powierzchni Ziemi.
Kondensator – element elektryczny (elektroniczny), zbudowany z dwóch przewodników (okładek) rozdzielonych dielektrykiem. Doprowadzenie napięcia do okładek kondensatora powoduje zgromadzenie się na nich ładunku elektrycznego. Po odłączeniu od źródła napięcia, ładunki utrzymują się na okładkach siłami przyciągania elektrostatycznego. Kondensator charakteryzuje pojemność określająca zdolność kondensatora do gromadzenia ładunku. Kondensatory, wraz z rezystorami, należą do podstawowych elektronicznych elementów pasywnych. W zasilaczach i stabilizatorach napięcia kondensatory pozwalają na podtrzymanie wartości chwilowej napięcia w przerwach pomiędzy kolejnymi impulsami prądu dopływającego z prostownika, ograniczają wahania napięcia i pozwalają na chwilowy pobór prądu o natężeniu znacznie przewyższającym wartość skuteczną lub średnią. W układach wytwarzających zakłócenia związane z szybkimi skokami pobieranego prądu (takich, jak silniki elektryczne, iskrowniki, tyrystorowe układy sterujące) kondensatory są elementami filtrów ograniczających przedostawanie się zakłóceń do sieci energetycznej.
Rzeczywiste kondensatory nie są w stanie utrzymać ładunku dowolnie długo. Zjawisko strat energii, spowodowane niedoskonałościami konstrukcji kondensatora i właściwościami użytego materiału dielektryka, nazywa się upływnością kondensatora. W rzeczywistym kondensatorze zarówno doprowadzenia elektryczne, jak i okładki charakteryzują się pewnym oporem; W odróżnieniu od strat energii powodowanych upływnością, straty związane z oporem szeregowym mają znaczenie jedynie przy przepływie prądu między kondensatorem a układami zewnętrznymi. Przy wysokich częstotliwościach pracy część energii doprowadzanej i pobieranej z kondensatora jest rozpraszana w postaci promieniowania elektromagnetycznego.
A wszystko to trzeba nie tylko zrozumieć, ale i wyliczyć, przeliczyć , dokonać charakterystyki i …oddać wypełniony poprawnie protokół zaliczeniowy z ćwiczeń prowadzącej !
MATURZYŚCI tak trzymać!